آثار تاریخی مشهد به نام هارونیه

این بنای قدیمی در ابتدای شهرک تاریخی توس و در حاشیة بلواری که به آرامگاه فردوسی منتهی می شود قرار دارد و عنوان یک اثر تاریخی همواره در معرض بازدید و مطالعة باستان شناسان و پژوهشگران است .

دربارة تاریخ ساخت هارونیه نظرات مختلفی ابراز شده و قدمت آن را بعضی به حدود قرن هشتم و هفتم هجری قمری و حتی برخی به قبل از آن رسانده اند .هارونیه مرتفع ترین ساختمان قدیمی موجود در شهرک تاریخی توس است که از آجر و ماسه و ملاط و گچ ساخته شده است و تزئینات آن منحصر به مقرنس ها و کاربندی های گچی در داخل و قاب ها و چین و شکن های رویة بیرونی است . ورودی اصلی بنا در قسمت جنوبی و دو مدخل دیگر در قسمت شرقی و غربی ساختمان است. در مرکز بنا صحن مربع شکلی است که با گنبدی دوپوشه به ارتفاع 7/24 متر مزین است .

بنای هارونیه در سال های اخیر مرمت و اطراف آن فضاسازی شده و به عنوان یکی از جاهای دیدنی – تاریخی مشهد مورد بازدید زائران و مسافران است .آرامگاه امیر غیاث الدین ملک شاه ( مسجد هفتاد و دو تن )این بنای قدیمی که در گذشته مسجد شاه نام داشت و در تقاطع بازار بزرگ قالی فروش ها واقع بود، اکنون درجنوب غربی صحن جدید الاحداث جامع رضوی قرار دارد و از بناهای عهد تیموری و آرامگاه یکی از امرای محلی خراسان به نام امیر غیاث الدین ملکشاه است.

بنای آرامگاه با توجه به تاریخ اتمام بقعه که سال 855ق. است، درزمان تسلط ابوالقاسم بابر (861-852ق.) از پسران بایسنغر، نوه شاهرخ تیموری احداث شده است. آرامگاه شامل یک ایوان و دو مناره و گنبد کاشیکاری می باشد که ارتفاع یکی از مناره ها 20 و دیگری 40/15 متر است . درچهار ضلع اتاق زیرگنبد و اطراف ایوان و مناره ها و در ترنج ها اشعار مناجاتیه و اسماءالله و احادیثی مرقم است و نام معمار بنا بر اساس کتیبه موجود ، شمس الدین محمد تبریزی است. مدخل آرامگاه دارای دری با تاریخ ساخت 115 ق. است.تا مدت ها تصور می شد که بنای مذکور ، ساختمان مسجد است تا آن که پس از تحقیقات مرحوم عبدالحمید مولوی مشخص شد که بنا مقبره ملکشاه از امرای تیموری است. این آرامگاه با شماره 186 درزمره آثار تاریخی استان خراسان ثبت شده و هم اکنون توسط اداره کل میراث فرهنگی استان دردست مرمت است.