آثار تاریخی مشهد با نام پاژ

این روستا که زادگاه فردوسی نامدار حماسه سرای ایران می باشد در 15 کیلومتری شمال شهر مشهد و در سه فرسنگی شرق تابران توس و در مسیر جاده مشهد کلات قرار گرفته و در جلگه ای واقع دردامنه جنوبی کوه های هزار مسجد و درنزدیکی اژدرکوه و سفید کوه می باشد و باغ های انگور اطراف آن را فرا گرفته است .روستای پاژ مرکز دهستان تبادکان است و حدود 150 خانوار جمعیت دارد. شغل اصلی ساکنان این روستا کشاورزی است. خانه های قدیمی پاژ خشت و گلی و چینه است که اکثراً بر دامنه تپه ای بنیان شده و با تخریب و تجدید بنا به مرور زمان بر ارتفاع تپه افزوده شده است.وجود بقایای یک قلعه در مرکز و قلعه دیگری با نام قلعه کهنه پاژ در پانصد متری این روستا و خرده سفال های به دست آمده از قرن چهارم تا دهم هجری مؤید قدمت تاریخی این روستاست .

قلعه حاجی ترابدر نزدیکی شهر تاریخی توس است و ویرانه های بازمانده دژ معروف به شیر خانه توس که نادرشاه در حمله به مشهد از آن جا استفاده کرده است در مشرق این روستا قرار دارد.

مدرسه عباسقلی خان از آثار تاریخی مشهد

این مدرسه درابتدای خیابان نواب صفوی و حاشیه زیر گذر قرار دارد و از جمله مدارس قدیمی دایر است که توسط عباسقلی خان بیگلربیگی در 1077 ق. احداث شده است . سردر این مدرسه درسال های اخیر درجریان توسعه حریم حرم مطهر و تعریض خیابان نواب صفوی ، به عنوان یکی از آثار تاریخی – مذهبی ، بدون تخریب شکل ظاهری به عقب کشیده شد و اکنون در حاشیه ضلع جنوبی خیابان واقع شده است.

ساختمان مدرسه از نوع چهار ایوانی و از آثار معماری عهد صفویه می باشد و بخش های مختلف آن با مقرنس و کاشی کاری و گچبری های بسیارزیبا تزیین یافته است.

مدرسه عباسقلی خان از جمله آثار معماری مشهد و تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی خراسان است این مدرسه در حال حاضر یکی از مراکز حوزه علمیه مشهد به شمار می آید و به سبب نزدیک بودن به حرم مطهر ازاهمیت ویژه برخوردار است.

برج اخنگان (اخنجان)این بنای تاریخی که به میل اخنجان نیز شهرت دارد در 22 کیلومتری شمال مشهد و در روستایی به همین نام قرار دارد و در تابلوی اداره میراث فرهنگی خراسان این بناگور گوهرتاج ، خواهر گوهرشاد ، همسر شاهرخ میرزا تیموری معرفی شده است.این اثر تاریخی درچند کیلومتری تابران و در حاشیه جاده ای که از آرامگاه فردوسی به پاژ (زادگاه فردوسی) متصل می شود، در مجاورت روستایی به همین نام واقع شده و از آثار تاریخی توس است.ساختمان به شکل برج و به ارتفاع 9/17 متر و میلهای کنار جاده های قدیمی و دارای قاعده ای استوانه ای و پوششی مخروطی و پرشکن می باشد. پیکره اصلی آن آجری است و بر روی بنا پوششی گچی وجود دارد و به قطعات کاشی مستطیل و چند ضلعی و ستاره ای با نقوش برجسته و متنوع در رنگ های لاجوردی و فیروزه ای مزین است .

اهالی اخنگان و اطراف بر این باورند که میل اخنگان گور یک دختر هندی است که در این محل دارای آب و ملک پدری بوده است . برج اخنگان با شماره 431 در فهرست آثار تاریخی خراسان ثبت و از جمله بناهای تاریخی شهر مشهد است که مورد بازدید علاقه مندان و پژوهشگران قرار می گیرد.

آثار تاریخی مشهد به نام هارونیه

این بنای قدیمی در ابتدای شهرک تاریخی توس و در حاشیة بلواری که به آرامگاه فردوسی منتهی می شود قرار دارد و عنوان یک اثر تاریخی همواره در معرض بازدید و مطالعة باستان شناسان و پژوهشگران است .

دربارة تاریخ ساخت هارونیه نظرات مختلفی ابراز شده و قدمت آن را بعضی به حدود قرن هشتم و هفتم هجری قمری و حتی برخی به قبل از آن رسانده اند .هارونیه مرتفع ترین ساختمان قدیمی موجود در شهرک تاریخی توس است که از آجر و ماسه و ملاط و گچ ساخته شده است و تزئینات آن منحصر به مقرنس ها و کاربندی های گچی در داخل و قاب ها و چین و شکن های رویة بیرونی است . ورودی اصلی بنا در قسمت جنوبی و دو مدخل دیگر در قسمت شرقی و غربی ساختمان است. در مرکز بنا صحن مربع شکلی است که با گنبدی دوپوشه به ارتفاع 7/24 متر مزین است .

بنای هارونیه در سال های اخیر مرمت و اطراف آن فضاسازی شده و به عنوان یکی از جاهای دیدنی – تاریخی مشهد مورد بازدید زائران و مسافران است .آرامگاه امیر غیاث الدین ملک شاه ( مسجد هفتاد و دو تن )این بنای قدیمی که در گذشته مسجد شاه نام داشت و در تقاطع بازار بزرگ قالی فروش ها واقع بود، اکنون درجنوب غربی صحن جدید الاحداث جامع رضوی قرار دارد و از بناهای عهد تیموری و آرامگاه یکی از امرای محلی خراسان به نام امیر غیاث الدین ملکشاه است.

بنای آرامگاه با توجه به تاریخ اتمام بقعه که سال 855ق. است، درزمان تسلط ابوالقاسم بابر (861-852ق.) از پسران بایسنغر، نوه شاهرخ تیموری احداث شده است. آرامگاه شامل یک ایوان و دو مناره و گنبد کاشیکاری می باشد که ارتفاع یکی از مناره ها 20 و دیگری 40/15 متر است . درچهار ضلع اتاق زیرگنبد و اطراف ایوان و مناره ها و در ترنج ها اشعار مناجاتیه و اسماءالله و احادیثی مرقم است و نام معمار بنا بر اساس کتیبه موجود ، شمس الدین محمد تبریزی است. مدخل آرامگاه دارای دری با تاریخ ساخت 115 ق. است.تا مدت ها تصور می شد که بنای مذکور ، ساختمان مسجد است تا آن که پس از تحقیقات مرحوم عبدالحمید مولوی مشخص شد که بنا مقبره ملکشاه از امرای تیموری است. این آرامگاه با شماره 186 درزمره آثار تاریخی استان خراسان ثبت شده و هم اکنون توسط اداره کل میراث فرهنگی استان دردست مرمت است.

بقایای تونلی تاریخی در روستای گلسرک

کشف بقایای تونلی تاریخی در روستای گلسرک رشت

رشت- معاون میراث فرهنگی گیلان از کشف بقایای تونلی تاریخی در روستای گلسرک رشت خبر داد و گفت: طول این تونل حدود ۷۰۰ متر است.

ولی جهانی در این باره اظهار کرد: با بررسی بقایایی در محدوده کوه‌های اطراف امامزاده هاشم و روستای گلسرک رشت، تونلی زیرزمینی در این منطقه کشف شده است.

جهانی افزود: این تونل زیر زمینی به طول تقریبی ۷۰۰ متر شامل برج‌ها، پله‌های زیرزمینی، زاغه‌های مهمات و اتاق سربازان به صورت شمالی – جنوبی ساخته شده است.

وی با اشاره به اینکه سنگ‌های مالوان، آجرهای فشاری و سنگ‌های رودخانه‌ای از جمله مصالح به کار رفته برای ساخت این تونل است، گفت: در فاصله ۱۰ الی ۲۰ متر برج‌های نگهبانی قرار گرفته و دسترسی به برج‌ها از طریق تونل و با کمک پله‌های زیر زمینی امکان پذیر است.

جهانی اضافه کرد: قرار گرفتن تونل در کنار کاروانسرای لات و بقایای قلعه تاریخی می‌تواند از جاذبه‌های گردشگری مهم در منطقه محسوب شود.

معاون میراث فرهنگی گیلان گفت: این سازه زیرزمینی به ابعاد مختلف است و در برخی نقاط، اتاق‌ها مستطیل شکل با سقف نورگیر، به نظر می‌رسد اتاق سربازان یا انبار مهمات باشد که پس از ساخت تونل، روی سقف با خار و خاشاک پوشانده می‌شد تا امکان رؤیت آن را سخت و دشوار کند.

زیگورات چغازنبیل، شوش

چُغازَنبیل در ۱۹ اردیبهشت‌ ۱۳۵۸ از نخستین آثار ایرانی بود که در فهرست یونسکو به ثبت رسید. در این محل عبادتگاه هاب باستانی زیادی وجود دارد که در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد در زمان ایلامی ها ساخته شده ‌است. این بنای تاریخی در ۴۵ کیلومتری جنوب شهر شوش در نزدیکی‌ منطقه باستانی هفت‌تپه است، ۱۰۵ متر طول و عرض و ۵۲ متر ارتفاع دارد و از آجر درست شده است.

زمانی که چغازنبیل کشف شد و پیش از کاوش‌های علمی و باستان‌شناسی این محوطه، یک تپه بزرگ و شبیه یک سبد برگشته بود به همین دلیل به نام محلی چغازنبیل معروف شد. این اسم مرکب از دو واژه «چُغا» که در زبان لری به آن تپه می‌گویند و «زنبیل» به معنی سبد است؛ اما نام اصلی این مکان بر اساس کتیبه‌ها و آجرنوشته‌های به دست آمده از این محوطه، به زبان ایلامی «ال- اونتاش» (Al Untash) و به زبان اکدی «دور اونتاش» (Dur Untash) است. در همین کتیبه‌ها آمده که این شهر در دوران اوج شکوه و عظمت ایلام به دستور اونتاش ناپیریشا، یکی از پادشاهان مقتدر این امپراتوری بنا شده است؛ به همین دلیل آن را ال اونتاش یعنی شهر یا قلعه اونتاش می‌گفتند.

امپراتوری ایلام پیش از به حکومت رسیدن مادها در ایران حکومت می‌کردند. یکی از پادشاهان معروف این امپراتوری به نام اونتاش گال، در سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد دستور ساخت شهری مذهبی و سلطنتی به نام دوراونتاش در نزدیکی رودخانه دز و شهر باستانی شوش صادر کرد. این شهر و معابد آن برای پرستش دو خدای بزرگ و حامی امپراتوری ایلام یعنی ناپیریشاه (خدای شهر انشان) و این شوشینک (حامی شهر شوش) احداث شده و در مراسم‌های آیینی پذیرای زائران بود و سکونت دائمی نیز در آن وجود داشته است. در این شهر سه حصار تو در تو ساخته شده است که هفت دروازه دارد و در فاصله بین هر دو حصار کاخ‌ها، بناها، معابد و سازه‌های متعددی قرار دارند.