میرزا کوچک خان جنگلی مبارز انقلابی و رهبر جنبش جنگلی بود
یونس سرایی مشهور به میرزاکوچک خان متولد 1257 و مبارز انقلابی و رهبر جنبش جنگل بود که به اعتراض به تمامیت ارضی ایران قیام کرد. او فرزند میرزا بزرگ بود و 2 خواهر و دو برادر به نام های کربلایی خانم و سارا خانم و محمدعلی و میرزا رحیم خان داشت که همهی این افراد بعد از میرزا کوچک خان فوت کردند. وی در تاریخ 11 آذر ماه 1300 بر اثر شکستی که خورده بود به جنگلهای گیلوا گریخت و بر اثر سرما جان باخت.
میرزا کوچک خان جنگلی نامی آشنا برای مردم ایران است و در میان ایرانیها، شخصیتی مبارز و برای مردم گیلان فردی محبوب است.
میرزا کوچک خان جنگلی ابتدای عمر خود را در مدرسه علمیه حاج حسن و مدرسه جامع شهر رشت شروع به آموختن تحصیلات دینی نمود و پس از آن به قزوین رفت و در مدرسه ی صالحیه تحصیل دروس حوزوی را آغاز نمود و پس از آن هم در مدرسه محمودیه تهران مدتی را برای یادگیری علوم حوزوی گذراند.
آموزش حوزوی، میتوانست وی را در مسلک یک روحانی تربیت کند، امّا حوادث و انقلابات کشور مسیر افکارش را تغییر داد و او را به راهی دیگر کشاند.
میرزا کوچک خان جنگلی مردی قوی بنیه، با چشمانی روشن و دارای چهره ای متبسم بود
طبق گفتهی اطرافیان، او مردی قوی بنیه، با چشمانی روشن و دارای چهره ای متبسم بود و از نظر اجتماعی مردی با ادب، فروتن، خوش برخورد، مومن به اصول اخلاقی، طرفدار عدل و آزادی و حامی مظلومان بود. وی در بین مردم به خوشرویی، ادب، فروتنی مشهور بوده و امروزه همگان از او به خوشنامی یاد میکنند.
این فرد بزرگ و مبارز از جمله مبارزان انقلاب مشروطه بود که جنبش جنگل را هدایت میکرد و به مبارزه علیه نیروهای خارجی که طی جنگ جهانی اول وارد ایران شده بودند، میپرداخت هدف اصلی میرزا کوچک خان جنگلی آزادسازی گیلان از دست نیروهای اشغالگر روسیه بود.
پس از مقاومت چشمگیر جنبش جنگل در مقابل قزاقها، این جنبش مجبور به عقب نشینی شد و میرزا به سمت کوههای خلخال در استان اردبیل گریخت، اماگرفتار بوران و طوفان شد و سرانجام زیر فشار سرما و برف در روز ۱۱ آذر ۱۳۰۰، درحالی که تنها یار وفادارش، گائوک آلمانی معروف به هوشنگ را به کول گرفته بود، از پای درآمدند.