مروری بر تاریخچه میدان نقش جهان اصفهان
هیچ مسافری را نمیتوان یافت به شهر زیبای اصفهان سفر کرده باشد و از میدان نقش جهان یا میدان شاه و میدان امام فعلی بازدید نکرده و از این شاهکار دوران صفویه فیض نبرده باشد .
میدان نقش جهان را به واقع میتوان از لحاظ عماری و جغرافیای ساخت آن جزو بناهای نادر جهان باز شمرد. از خصوصیات میدان امام (میدان شاه) همین بس که تمامی سیاحان و به خصوص توریست های خارجی به وصف آن پرداخته ، طلوع و غروب خورشید راهم در آن رصد نموده اند.
بنای این مجموعه که در دل خود عماراتی چون: مسجد شاه ،مسجد شیخ لطف اله ،عمارت عالی قاپو، بازار قیصریه ،وبازارهای زیبایی را جای داده است به زمان صفویه برمیگردد. قبل از ساخت بنا این مکان محدوده ی باغی بوده که به نام نقش جهان شهرت داشته و به باغ نجوان در آذربایجان برمیگشته هنگامی که صفویه تاج و تخت خود را به شهر اصفهان ارجاع میدهند، در این شهر فقط سبزه میدان و یا میدان کهنه (اخیرا این میدان احیا و به نام امام علی علیه السلام نامگذاری شد) وجود داشت که به دستور شاه عباس اول و معماری استادان مهمی چون محمد رضا و علی اکبر اصفهانی، میدان نقش جهان و مجموعه آثار هم جوار آن (عالی قاپو ،مسجد شاه، مسجد شیخ لطف اله ،بازار و...) ساخته شد.
همانطور که می دانید میدان ها تنها جنبه یک المان ساختمانی یا معماری را برای پیدا کردن آدرس و خیابان ها نیستند و برخی از آن ها از اهمیت بیشتری بر خوردار می باشند. میدان ها همانند نمادی از هر شهر هستند مانند میدان آزادی تهران و یا میدان تاریخی ساعت در ساری که قطعا با شنیدن نام این شهرها تصویری از میدان های تاریخی و زیبای شان در ذهن تان نقش می بندد و بدون شک این موضوع در مورد اصفهان و میدان نقش جهان هم صدق می کند. اما در مورد تاریخچه پر از فراز و نشیب میدان نقش جهان، روایات و داستان های بسیاری وجود دارد که قصد داریم در این مقاله به آن ها اشاره کنیم.
میدان نقش جهان در دوره تیموریان ساخته شد اما این میدان در آن زمان به این عظمت و بزرگی که اکنون است، نبود! گسترش این میدان در دوره های حکومتی مختلف افزایش می یافت و بیشترین تغییر را در زمان حکومت شاه عباس اول داشت. جالب است بدانید که اکثر بناهای قدیمی و زیبای اطراف آن هم در زمان شاه عباس ساخته شد. به دلیل اینکه حکومت شاه عباس در اصفهان بود، پس به میدان نقش جهان و سایر قسمت های شهر اهمیت بسیاری می داد، چراکه این شهر پایتخت حکومتی او بود و به همین دلیل اهمیت زیادی داشت.
اما متاسفانه پس از چندی که مرکز حکومتی و پایتخت ایران از اصفهان به شیراز انتقال یافت، اهمیت به این شهر و میدان نقش جهان کمتر و کمتر شد تا جایی که با بی اهمیتی مردم، این بناها روز به روز آسیب بیشتری می دیدند و تخریب می شدند بیشترین تخریب آثار و بناهای نقش جهان در دوره قاجار ها اتفاق افتاد. اما سر انجام حکومت پهلوی روی کار آمد و از آن جا که شاه به زیبایی و شکوه بناها و آثار ارزشمند ایران اهمیت بسیاری می داد، دستور بازسازی و مرمت میدان نقش جهان و تمامی بناهای اطرافش را داد. امروزه اهمیت این جاذبه گردشگری آنقدر زیاد است که به هیچ وجه نمی گذارند گوشه از این آثار به جای مانده قدیمی رو به تخریب برود و مدام به بازسازی آن می پردازند.
علت اینکه میدان نقش جهان با چنین نامی شهرت یافت این بود که پیش از ساخت میدان، در همان محل یک باغ بسیار بزرگ وجود داشت که نام آن نقش جهان بود. میدان نقش جهان دارای 165 متر عرض بوده و طولی برابر با 500 متر دارد. مساحت این میدان85 هزار متر مربع بوده و جزء یکی از بزرگترین میدان های ایران به شمار می رود. البته میدان نقش جهان در چندین دوره تغییر نام داشته است، مثلا پس از اینکه شاه پهلوی به حکومت رسید نام این میدان را به "میدان شاه" تغییر دادند و پس از فروپاشی دولت پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی، تا مدت ها نام این میدان " میدان امام" بود! از طرف دیگر نام بناهای اطراف آن هم همزمان با تغییر هر حکومت تغییر می کرد. مثلا مسجدعباسی به مسجد شاه تبدیل شد و پس از مدتی هم با نام مسجد امام شهرت یافت! میدان نقش جهان و میدان امام نام اصلی و رسمی اکنون این میدان در اصفهان می باشد.
بر اساس کتب تاریخی به جای مانده و ثبت رویداد های مختلف در آن گفته شده است که در گذشته تمامی مراسمات مهم و جشن ها را در میدان نقش جهان برگزار می کردند. گاهی این مراسمات جنبه و جلوه رسمی تری به خود می گرفته است که علت آن هم این بوده که دولت هم در این مکان برگزار کننده چندین مراسم بوده است و گاه این مراسم ها جلوه ای غیر رسمی داشته که برگزار کنندگان آن مردم عادی شهر بودند. از جمله مراسمات مهم می توانیم به رژه نظامی دولت، مراسم با شکوه آتش بازی، بازی مهیج چوگان، اشاره کنیم. به طورکلی اهمیت میدان نقش جهان آنقدر زیاد است که این مجموعه بزرگ و گردشگری سال ها پیش به عنوان یکی از آثار ملی ایران در سازمان ملی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.برای سفر به اصفهان و خرید بلیط هواپیما اصفهان میتوانید به سایت مستر بلیط مراجعه کنید.
